Gehaktschotel parmentier…snel en makkelijk!

Gehakt­scho­tel “par­men­tier”, ver­za­mel­naam voor aller­han­de oven­scho­tels die we de dag van van­daag alle­maal ken­nen. Snel, mak­ke­lijk en puur ‘com­fort­food’.

Een tra­di­ti­o­ne­le oven­scho­tel zoals we ze in Bel­gië en Neder­land ken­nen is opge­bouwd uit een laag goud­bruin gebak­ken gehakt (gekapt), een laag­je groen­ten dat licht over­go­ten wordt met saus, een laag smeu­ï­ge aard­ap­pel­pu­ree, en dit wordt dan afge­werkt met een laag kaas die we gra­ti­ne­ren onder de grill.

Hachis par­men­tier, shepherd’s pie, gra­tin, hete blik­sem, mous­sa­ka .… noem maar op. Alle­maal kun­nen we ze onder­ver­de­len onder dezelf­de ‘noe­mer’.

Thuis had­den we onze eigen oven­scho­tel, en ons moe­der noem­de deze ‘filo­soof’. Als ik er aan denk loopt het water me in de mond! En ik moet zeg­gen, onze eigen doch­ters lus­ten er ook wel pap van!

gehaktschotel parmentier - filosoof
gehakt­scho­tel par­men­tier — filosoof

De oorsprong van gehaktschotel “parmentier”

Par­men­tier komt van het Frans, en slaat eigen­lijk op ‘aard­ap­pel­be­rei­din­gen’. Aard­ap­pe­len zijn nu een inte­graal onder­deel van de Euro­pe­se keu­ken. Maar dat was vroe­ger wel anders. Er was veel weer­stand tegen aard­ap­pe­len. Zo werd ooit zelfs gedacht dat de plan­ten gif­tig waren.

We kun­nen een heel stuk terug­gaan in de geschie­de­nis. In de 19e eeuw ver­wierp zelfs de beroem­de filo­soof Nietz­sche aard­ap­pe­len omdat hij geloof­de dat aard­ap­pe­len tot het drin­ken van alco­hol zou­den lei­den. Fre­de­rik de Gro­te, de heer­ser van Duits­land, moest in 1756 een aard­ap­pelor­der uit­vaar­di­gen om zijn volk aard­ap­pe­len te laten eten. Zelfs in Rus­land was er weer­stand tegen aard­ap­pe­len. De fun­da­men­ta­lis­tisch-ortho­doxe kerk geloof­de dat deze plant demo­nisch was omdat het niet in de Bij­bel werd genoemd. 

De situ­a­tie was ver­ge­lijk­baar in Frank­rijk. Aard­ap­pe­len wer­den alleen als dier­voe­der beschouwd. Het was niet bedoeld voor men­se­lij­ke con­sump­tie, omdat het eten van deze “gif­ti­ge plan­ten”, lepra kon ver­oor­za­ken. Daar­om werd van 1748 tot 1772 in Frank­rijk een wet afge­dwon­gen die de aard­ap­pel­teelt verbood.

Antoine-Augustine Parmentier

Toch waren er men­sen in Frank­rijk die het gebruik van de aard­ap­pel aan­moe­dig­den. De Fran­se agro­noom en mili­tair apo­the­ker Antoi­ne-Augus­ti­ne Par­men­tier bijvoorbeeld. 

Antoine-Augustine Parmentier
Antoi­ne-Augus­ti­ne Parmentier

Tij­dens de Zeven­ja­ri­ge Oor­log werd leger­arts Par­men­tier, samen met ande­re Fran­se sol­da­ten, gevan­gen­ge­no­men door de Prui­sen. Tij­dens zijn gevan­gen­schap kre­gen zij twee weken lang alleen maar aard­ap­pe­len te eten. Tot Par­men­tiers gro­te ver­ba­zing wis­ten de mees­te krijgs­ge­van­ge­nen te over­le­ven. Later zou hij bewe­ren dat de aard­ap­pel hen in deze las­ti­ge peri­o­de had gered.

In de hon­gers­nood die Frank­rijk ken­de in de jaren 1769 en 1770 was het par­men­tier die de aard­ap­pel pro­moot­te. Hij had behoor­lijk wat tegen­wer­king, maar met het oog op een nieu­we drei­gen­de hon­gers­nood, besloot de Fran­se bevol­king ein­de­lijk om de aard­ap­pel écht te omarmen.

Par­men­tier over­leed op 13 decem­ber 1813, werd 76 jaar oud en kreeg meer­de­re onder­schei­din­gen voor zijn werk. Hij ligt begra­ven op de beken­de begraaf­plaats Père-Lachai­se, en in Mont­di­dier staat een stand­beeld dat aan hem gewijd is.

We kun­nen dus wel stel­len dat hij aan de basis lag van onze gehakt­scho­tel parmentier.

gehaktschotel variant
gehakt­scho­tel variant

Recepten en variaties

De klas­sie­ke ver­sie van gehakt­scho­tel par­men­tier bestaat uit een laag goud­bruin gebak­ken gehakt met tomaat, krui­den, bedekt met een laag smeu­ï­ge puree en afge­werkt met een gegra­ti­neer­de kaas­laag. Natuur­lijk bestaan er heel wat vari­an­ten op deze oven­scho­tel. Ik som er wat op.

Hachis parmentier met prei

Ook heer­lijk, stoof het gehakt met wat ui en prei, even­tu­eel in com­bi­na­tie met wat béchamelsaus.

Hachis met prei
Hachis met prei
Met vis…

Ver­vang het gehakt door vis! Lek­ker met een groen­ten­saus­je, vis­saus of een beur­re blanc (blan­ke boter saus).

 met vis
oven­scho­tel met vis
Het mag ook iets anders zijn

De laag smeu­ï­ge puree die stan­daard op het vlees of vis komt kan gerust ver­van­gen wor­den door groen­ten. Broc­co­li, bloem­kool, wit­loof, ui, toma­tes con­cas­sees,…

ovenschotel met groenten
oven­scho­tel met groenten

Ovenschotels wereldwijd

Ieder land kent wel zijn oven­scho­tel, of gehakt­scho­tel par­men­tier. Wereld­wijd zelfs kom je gerech­ten tegen die gel­inkt kun­nen wor­den aan die scho­tels die we hier ken­nen. Ik denk maar aan :

  • Mous­sa­ka
  • Shephard’s Pie
  • rata­touil­le
  • maca­ro­ni à l’indienne

Op onze pin­te­rest pagi­na kan je er ook een paar vinden.

Tot slot

Oven­scho­tels zijn meest­al super lek­ke­re gerech­ten, die deels uit­ge­von­den zijn omdat het meest­al sim­pel is om te maken. Ander­zijds geven ze ons voor­al dat ‘feel good’ gevoel dat we krij­gen van het eten van ‘com­fort food’.

Meest­al komen ze op ons bord in de herfst en win­ter peri­o­de, maar een lek­ke­re Indi­sche maca­ro­ni, of een oer­klas­sie­ker als rata­touil­le past zeker ook in de len­te of zomer.

Ga ermee aan de slag!

Heb je vra­gen of reac­ties? Jul­lie com­men­taar is wel­kom onder deze pagina.

Heb je zelf een recept voor een oven­scho­tel en wil je dat delen met ons en onze lezers? Dat kan, we heb­ben niet lie­ver. Klik hier!

HONGER NAAR MEER? Abon­neer je op onze nieuws­brief en volg ons op Facebook, Pin­te­rest en Inst­agram voor alle laat­ste updates.

Ikzelf zal ook pro­be­ren om in de komen­de tijd een aan­tal recep­ten toe te voe­gen in onze recep­ten­bun­del dat onder de cate­go­rie “Oven­scho­tels” zal vallen.

Gehakt­scho­tel par­men­tier is de eerste!

Liliesfood - Wie zijn we?
Liliesfood

We zijn een gezin, opge­groeid in een leef­we­reld waar eten en drin­ken altijd een hoofd­rol heeft gespeeld. Als “een rode draad” heeft zich dit tot op van­daag door­heen ons leven geweven.

KokenKoken

Geef een reactie

error: Deze inhoud is beschermd!