Comfort food, de naam zegt het zelf. Eten waar we gelukkig van worden! Het geeft ons het gevoel van troost en welbehagen. Vaak heeft comfort food te maken met fijne herinneringen uit je jeugd. Kreeg je van je moeder vroeger een stuk chocolade als je niet lekker in je vel zat, dan is de kans groot dat je als volwassene nog steeds graag chocolade eet om jezelf te troosten. Dat is zo geconditioneerd in je hersenen. Als we op zoek gaan naar eten dat ons troost, grijpen we vaak terug op dat eerste vette, zoete eten. Denk aan chips, koek, gebak en ijs. Of, als mensen niet zo van zoet houden, dan in ieder geval een lekker vette hap. Het brengt ons terug naar onze kindertijd. Het is pure nostalgie! Het gaat om verwennerij en sentiment, en al onze gevoelens en zintuigen spelen mee.
Wat comfort food is, is voor iedereen anders. Een snelle snack, een gerecht, een volwaardige maaltijd. Het kan allemaal, en ik wou wel eens weten of dit nu echt voor iedereen het standaard grijpen is naar die vette en suiker-rijke voeding en gerechten. Ik ga er dieper op in…
De voordelen van comfort food
Comfort food biedt veel voordelen — in ieder geval psychologisch, zo niet lichamelijk. Deze voedingsmiddelen maken het mogelijk dat dopamine vrijkomt in het lichaam, wat beloningen oplevert zoals genot, verlichting van stress, en warme gevoelens. Deze gaan dan vaak gepaard met diepe herinneringen die zorgzaamheid en liefde omvatten. We eten tegenwoordig allemaal meer comfort food. Als we weten waarom we zulke verleidelijke hapjes of gerechten eten, kunnen we misschien onze verlangens (- en zelfs onze stress -) beter onder controle krijgen. Dat zou alvast een heel groot voordeel zijn!
Voedsel is brandstof — toch?
Voedingsdeskundigen roepen ons massaal op om op deze manier over voedsel te denken. En ook om strategisch te zijn en na te denken over wat we in onze mond stoppen. Als we eten met deze visie in gedachten, maken we betere keuzes en voeden we onszelf met wat ons lichaam nodig heeft om gezondheid op te bouwen en te behouden.
Maar effe serieus,…
Deze aanpak maakt ons misschien gezond, maar maakt het ons ook echt gelukkig?
En dan heb ik het over dat gelukzalige gevoel dat je krijgt van een zelfgemaakte burger met frieten (als het sap naast je mondhoeken druipt en de geur die vrijkomt je ogen doet sluiten en je even wegvoert naar betere oorden). Of die eerste hap van de ovenschotel met romige puree die je moeder vroeger al maakte. Of als je als Koreaan je eigen gemaakte Kimchi naar binnen smikkelt.
Gestoofde groenten, eiwitomeletten en shakes geven ons misschien een deugdzaam gevoel, en kunnen best lekker zijn. Maar zijn ze echt zo lekker als pannenkoeken met gesmolten boter en siroop?
Liliesfood
We zijn een gezin, opgegroeid in een leefwereld waar eten en drinken altijd een hoofdrol heeft gespeeld. Als “een rode draad” heeft zich dit tot op vandaag doorheen ons leven geweven.
Willen we — of zullen we — ooit eten voor ons eigen geluk?
We doen het in ieder geval genoeg. Gezien de ingrijpende veranderingen die we allemaal hebben ondergaan sinds de komst van het nieuwe virus (- quarantaine en isolatie, tekorten aan voedsel en voorraden, onzekerheid over onze toekomst -) is het ons misschien vergeven dat we ons bezighouden met wat deskundigen “emotioneel eten” noemen. Want dit is volgens hun waar comfort food voor staat.
Sommige krantenkoppen melden een tijd geleden dat iconische merken als Oreos, Knorr Soep en Doritos de voorraadkasten vullen van aan huis gebonden consumenten op zoek naar kleine pleziertjes. Hetzelfde artikel citeert de CEO van Mondelez (de mannen van LEO, LU en Milka), die zegt: “Een snack delen met je kinderen, terwijl iedereen opgesloten zit in huis, brengt een gevoel van normaliteit en samenhorigheid terug.”
Het enige nadeel (- afgezien van de schadelijke langetermijneffecten op ons hart- en vaatstelsel, ons cholesterolgehalte en onze bloeddruk -) is dat dit geluk zo vluchtig is. Voedsel “highs” zijn, net als een drug intoxicatie, slechts tijdelijk. En net als een drugshigh laat de opgetogenheid herinneringen achter, die we ofwel liefdevol, ofwel met angst kunnen interpreteren.
Comfort Food is er in elke smaak, en uit elke cultuur.
Je bent er misschien vrij zeker van dat je weet wat comfort food is. En wat je ook denkt, je hebt waarschijnlijk gelijk. Dat komt omdat er geen algemeen aanvaarde definitie is voor de term “comfort food” — en omdat het concept zo verweven is met niet alleen de favorieten uit je kindertijd, maar ook met wat je eigen cultuur eet.
Naast eten kunnen ook andere dingen helpen om je stemming te verbeteren en stress te verlichten, zoals het herlezen van een dierbaar boek of het kijken naar een favoriet tv-programma. Maar voedsel zorgt sneller voor onmiddellijke bevrediging.
Als u Egyptenaar bent, bijvoorbeeld, is uw comfort food misschien ‘chai bi laban’, of ‘melkthee’. Als je Zuid-Koreaan bent, zoals hierboven vermeld, kies je waarschijnlijk voor kimchi, gefermenteerde gekruide kool die je waarschijnlijk bij alles serveert. En, natuurlijk, als je thuisland België is, nou ja, laad je bord dan maar vol met frieten en stoofvlees, ballekes in tomatensaus, vette, zoete en/of zoute lekkernijen. Er zijn te veel voorbeelden om op te noemen. De Amerikaanse eetcultuur bijvoorbeeld zit vol met comfort food. Burgers, Wings, Mac’nCheese, wraps, .…
comfort food in beeld
Hieronder kan je een video bekijken waarin Beryl Shereshewsky Comfort food van haar volgers dichter bekijkt en uitprobeert. Ik vond het leuk om de verhalen te horen van de mensen achter het comfort food. Hoe divers, wat het betekent en het gevoel en de reactie die het teweeg brengt…leuk om te weten en te kijken.
De categorieën in comfort food
Onderzoekers die de effecten van comfort food op de geest en het lichaam onderzochten, verdeelden het in vier categorieën:
- Nostalgisch — voedsel dat ons herinnert aan positieve jeugdervaringen
- Verwennerij — speciaal voedsel ontworpen voor speciale gebeurtenissen
- Handig — smakelijk voedsel dat gemakkelijk te vervoeren en te consumeren is
- Fysiek Comfortabel — voedsel dat “goed voelt” om te eten, met een aangenaam mondgevoel en smaakprofiel
Door voedselkeuzes in deze categorieën onder te verdelen, kunnen wetenschappers zich concentreren op de effecten van het eten van comfort food in plaats van op de specifieke voedselkeuze. Van producten in deze categorieën is vastgesteld dat ze stress verlichten en emotionele toestanden of gevoelens veranderen. Tijdelijk, tenminste.
Hoe gaat dit in zijn werk? Laten we eens kijken naar hoe comfort food het lichaam beïnvloedt.
De culinaire en gastronomische wereld experimenteert met comfort food
Ik heb het al vermeld in mijn reeks #My Kitchen Heroes, maar de gerenommeerde chef ‘Heston Blumenthal’ heeft een hele tijd gespeeld met het idee rond comfort food. Eten zien als een totaalbeleving. Hij ging er ook vanuit dat je niet enkel eet op smaak, maar ook met gevoel en het gebruik van al je zintuigen!
Hij was de eerste die de multisensoriële keuken onderzocht.
Blumenthal ontdekte dat hetgeen we horen, ruiken, zien en aanraken als we eten, een diepgaand effect kan hebben op hoe weinig of hoe veel we van ons eten genieten. Dit is toch waar comfort food om gaat. Dat je hiermee als kok aan de slag gaat is tegelijkertijd vanzelfsprekend maar ook baanbrekend. Hij gebruikt dit begrip nu om gelukkige herinneringen op te roepen. Dit doet hij bij de klanten die het geluk hebben te eten in ‘The Fat Duck’ in Bray. Het enige gerecht dat de multi-sensoriële benadering samenvat is “Sound of the Sea”. Zeevruchten, kelp, zeewier en eetbaar zand worden opgediend als zeevruchten. Geserveerd met een iPod in een schelp, waarop zeemeeuwen en oceaangolven te horen zijn.
De psychologische voordelen van comfort food
Stel je je favoriete comfort food voor. In België is dat waarschijnlijk een traditioneel gerecht als Chicon gratin, stoofvlees met frieten of vol au vent.
Beginnen uw speekselklieren al te werken? Kun je de geuren van al dat lekkers uit eigen keuken al bijna ruiken?
Deze diepgewortelde reacties maken allemaal deel uit van de natuurlijke reactie van de mens op het effect dat voedsel biedt — en het begint al voor je eerste hap. Deze bronnen van voedselgenot, die zowel in het lichaam als in de hersenen ontstaan, kunnen bijna net zo bevredigend zijn als het nuttigen van de maaltijd zelf.
Dit komt omdat onze geest is voorbereid op het zoeken naar bevredigende maaltijden door het activeren van een reeks reacties die worden gestimuleerd door alle zintuigen, inclusief ons geheugen. Dus de ervaring die we voelen wordt niet enkel geleverd door de smaakcentra van de mond. Zelfs fantaseren over lekker eten, kan het complexe beloningssysteem van het lichaam tot leven wekken, en ons dat gelukzalig gevoel geven.
Fysiek geeft comfort food het lichaam een vol of voldaan gevoel. Emotioneel kan de ervaring van het eten ons een gevoel van samenhorigheid of verbondenheid doen herinneren en herbeleven.
Onze reactie en gevoel heeft vaak minder te maken met de ‘stimulus’, het voedsel zelf, dan met de motivatie erachter. Die motivatie ligt in de emoties, en kan in één woord worden omschreven: LIEFDE! We verslinden comfort food omdat het ons er in wezen aan herinnert dat we geliefd zijn.
En zoals onze slogan op liliesfood al zegt — heel toepasbaar :
Cooking with love, provides food for the soul!
Liliesfood
De fysieke effecten van Comfort food
Ons lichaam scheidt van nature een breed scala aan stoffen af om onze interne systemen draaiende te houden en om ons te helpen reageren op verschillende prikkels in onze omgeving. Dopamine, een hormoon en neurotransmitter, is een bijna magische leverancier van goede gevoelens. En de dopamine productie wordt gestimuleerd door, onder andere, de ervaring, en zelfs de belofte, van bevredigend voedsel.
Bij de juiste stimulans zal dopamine de hersenen overspoelen en onze gevoelens van genot versterken; dit is de essentie van het beloningssysteem van ons lichaam. Het is aangetoond dat dopamine mensen doet verlangen, zelfs hunkeren naar bepaald voedsel, waardoor mensen een “duwtje” krijgen om het doel te bereiken (zo vaak mogelijk), tijd en aandacht aan het doel te besteden, en risico’s te nemen om het doel te bereiken. We zondigen allemaal wel eens stiekem om toch even dat gevoel van bevrediging te krijgen..:-).
Dopamine leidt mensen ertoe prioriteit te geven aan genot in al hun interacties met stoffen zoals voedsel en drugs. Terwijl stress het lichaam vaak doet hunkeren naar het vrijkomen van dopamine, draagt een rush van het hormoon bij aan een plezierige reactie. Maar, zoals we hebben geleerd, dopamine zorgt op zijn best voor een tijdelijke ervaring. Wanneer het dopamineniveau in de hersenen daalt, keren we terug naar onze vorige toestand, wat die ook geweest mag zijn: gestrest, beseffend dat we alleen zijn, vastzitten in ons huis, en hunkeren naar bevrijding. Hello, comfort food!
Comfort food is ook gezonde voeding!
We zijn allemaal bekend met hunkeren naar voedsel — en de steeds kortere ervaring van plezier bij het bevredigen ervan. En stress, waar niemand van ons immuun voor is, kennen we ook en zorgt ervoor dat je trek of zin krijgt. Fysiologisch zorgt stress ervoor dat er chemische stoffen vrijkomen die ervoor zorgen dat we naar verlichting verlangen. Meestal in de vorm van een activiteit (beweging of slaap) die onze genotscentra en de dopamine die ze tot leven brengt, zal vrijgeven.
Maar wat als we er bewust naar verlangen om beter voor onszelf te kiezen? Wat als we een gezonde bevrijding zoeken? Wel, het is mogelijk om het lichaam te “trainen” om stoffen te willen met minder nadelen, minder toevoegingen zoals zout, suiker en vet. Hoe kunnen we dit doen?
Door ons comfort food te vervangen. Hier is een lijst van voedingsmiddelen die het verlangen naar troost kunnen overwinnen:
- amandelen en noten (in plaats van chips of borrelnootjes)
- avocado (vanwege het verzachtende “mondgevoel”)
- bosbessen (vol antioxidanten)
- fruit (ter vervanging van zoetigheden)
- yoghurt (ter vervanging van volle melk of room)
- zalm (ter vervanging van rood vlees)
- Bloemkool of koolsoorten (ter vervanging van aardappelen)
Misschien gaan we zelfs die gestoofde groenten, eiwitomeletten en shakes waarderen!
Comfort food vervangers
Het is niet alleen het eten van vervangers dat kan helpen met onze hunker naar comfort food. Hoewel we ons geïsoleerd kunnen voelen, kunnen we nog steeds vertrouwen op onze vrienden en andere steun-elementen om te helpen met hunkeren naar voedsel. Vooral als we het gevoel hebben gekregen dat “eten onze vriend is”, kunnen alternatieve stress-verlagende activiteiten ons helpen om deze verlangens te overwinnen.
Met iemand praten over onze gedachten en gevoelens, of ze verwerken door ze te schrijven, geeft ons misschien niet de onmiddellijke bevrediging die het eten van chips of borrelnootjes wel geeft, maar de resultaten op de lange termijn zullen zeker bevredigender zijn — en zouden ons zelfs kunnen helpen om langer en gezonder te leven.
Tot slot
Laten we dus maar genieten van het beste dat het leven te bieden heeft — met mate. Comfort food zorgt voor prettige herinneringen, bevredigende gevoelens en het plezier van dopamine-afgifte. Dat is niet per se een recept voor een volledig gezond leven, maar in tijden van stress en onzekerheid heeft troost absoluut zijn plaats!
Heb je vragen of reacties? Jullie commentaar is welkom onder deze pagina.
Heb je zelf een recept dat kan dienen als Comfort Food en dat je met ons en onze lezers wil delen? Dat kan, we hebben niet liever. Klik hier!
HONGER NAAR MEER? Abonneer je op onze nieuwsbrief en volg ons op Facebook, Pinterest en Instagram voor alle laatste updates.
Ikzelf zal ook proberen om in de komende tijd een aantal recepten toe te voegen in onze receptenbundel dat onder de categorie “Comfort Food” zal vallen.
Een gerecht wat voor mij persoonlijk puur Comfort Food is staat er al tussen: Gratin Dauphinois!