Koffie…!

Wie kan er weerstaan aan de geur van vers gezette koffie die het huis vult? Het is een oppepper van formaat, voor velen een dagelijks ritueel en geeft ons soms ook dat moment van troost. Het zit ingebakken in onze cultuur. Naast water en thee is koffie is een van de populairste dranken ter wereld, en wordt al sinds de oudheid door mensen gedronken. Ondertussen weten we dat er verschillende soorten zijn en dat ze vandaag aangeboden worden in allerlei vormen. Zowel de boon als de uiteindelijke drank worden puur gebruikt, maar het komt ook terug in veel gerechten, marinades en afgeleide dranken.

We gaan er dieper op in!

Koffie – Oorsprong en geschiedenis

Wilde koffieplanten afkomstig uit Kefa, Ethiopië, werden in de 15e eeuw naar Zuid-Arabië gebracht en daar in de cultuur geïntroduceerd. Een van de vele legenden over de ontdekking van koffie is die van “Kaldi”. Hij was een Arabische geitenhoeder die verbaasd was over de vreemde capriolen van zijn kudde die zich altijd tegoed deden aan een immer groenblijvende plant en de bessen die het droeg. Rond 850 n.c. zou Kaldi de bessen zelf hebben geproefd. Hij werd overdonderd met een gevoel van verrukking, en heeft zijn ontdekking aan de wereld verkondigd.

Wat de oorsprong van koffie ook mag zijn, het is de stimulerende werking die hem populair gemaakt heeft. In de arabische landen verklaarden de Islamitische autoriteiten dat de drank bedwelmend was en daarom verboden werd door de Koran. Ondanks de dreiging van strenge straffen, verspreidde het koffiedrinken zich snel onder de Arabieren en hun buurlanden en gaf het zelfs aanleiding tot een nieuwe sociale en culturele entiteit, het koffiehuis!

Introductie van koffie.

Koffie werd in de 16e en 17e eeuw geïntroduceerd in Europa. Er zijn veel verslagen over zowel het verbod op koffie, evenals de goedkeuring ervan als religieus, politiek en medisch drankje. Aan het eind van de 17e eeuw bloeiden de koffiehuizen in Groot-Brittannië, de Britse koloniën, op het vasteland van Europa maar ook in Amerika.

Koffie werd wereldwijd bekend.

Koffie voorraad

Tot het einde van de 17e eeuw werd de beperkte wereldvoorraad van koffie bijna geheel gehaald uit de provincie Jemen, Zuid-Arabië. Maar met de toenemende populariteit van de drank, verspreidde de vermeerdering van de plant zich snel naar Java en andere eilanden van de Indonesische archipel. Hierna volgde Amerika waar de koffieteelt in 1825 ook op de Hawaïaanse eilanden aangevat werd. In de 20e eeuw was de grootste concentratie van de productie te vinden op het westelijk halfrond, met name in Brazilië.

Aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw werden ook de industriële brand- en maalmachines in gebruik genomen. Er werden vacuümverpakkingen voor gemalen koffie uitgevonden en de cafeïnevrije methoden voor groene koffiebonen ontwikkeld. Na 1950 werd de productie van oploskoffie geperfectioneerd, wat leidde tot een grotere productie van de goedkopere Robusta-bonen in Afrika.

Koffie soorten.

Twee koffie soorten leveren bijna de gehele wereldconsumptie. De arabica en de robusta.

De plant ‘Coffea arabica’ levert de arabica boon en de ‘Coffea canephora’ plant geeft ons de robusta boon.

Arabica

Arabica wordt beschouwd als een milder, smaakvoller en aromatischer brouwsel dan Robusta. De plattere en meer langgerekte Arabica-boon is wijder verbreed dan de Robusta-boon, maar is ook kwetsbaarder voor ongedierte. Ze vereist een koel subtropisch klimaat, en de plant moet op grotere hoogte groeien (600-2000 meter). Ze heeft veel vocht nodig en stelt vrij specifieke eisen aan schaduw. Latijns-Amerika, Oost-Afrika, Azië en Arabië zijn de belangrijkste producenten van Arabica-koffie.

Robusta

De rondere, meer bolle Robusta-boon is, zoals zijn naam al aangeeft, sterker en kan op lagere hoogtes groeien (van zeeniveau tot 600 meter). Robusta-koffie is goedkoper te produceren en heeft een cafeïnegehalte dat twee keer zo hoog is als dat van arabica. Dit maakt de boon meestal de favoriete koffieboon van goedkopere en commerciële koffiemerken. West- en Centraal-Afrika, Zuidoost-Azië en Brazilië zijn belangrijke producenten van Robusta-koffie.

Van boon tot koffie.

De gerijpte vruchten van de koffieplant staan bekend als koffiebessen. Elke koffiebes bevat meestal twee koffiezaden (“bonen”) die plat tegen elkaar aan liggen. Ongeveer 5 procent van de bessen bevat slechts één pit. De enkele pitten zijn kleiner en compacter en leveren volgens sommigen een zoetere koffie met meer smaak op.

De bonen drogen

De bessen worden verwerkt door de koffiebonen los te maken van hun omhulsel en de pulp door de bonen te drogen. Alle bonen moeten uit hun vrucht worden gehaald en worden gedroogd voordat ze worden gebrand. Voor de verwerking van de koffie worden drie technieken gebruikt: het droge of “natuurlijke” proces, het natte (en gewassen) proces, en een hybride proces dat de halfgewassen of “natuurlijke” methode wordt genoemd. De koffie die het resultaat is van deze processen wordt ongebrande koffie genoemd, en is dan klaar om te worden gebrand.

Koffie branden

De aromatische en smakelijke eigenschappen van koffie worden ontwikkeld door de hoge temperaturen waaraan de koffie wordt blootgesteld tijdens het branden. De temperatuur wordt geleidelijk opgevoerd van 180 tot 250 °C en gedurende 7 tot 20 minuten verhit, afhankelijk van de gewenste lichte of donkere branding. We kennen dit ook als Light-Medium of dark roast! Het belangrijkste effect van het branden is het verschijnen van het karakteristieke koffiearoma, dat het resultaat is van zeer complexe chemische transformaties binnenin de boon. Te lang branden kan vluchtige smaak- en aroma bestanddelen vernietigen, en Robusta-bonen worden vaak opzettelijk over-geroosterd om de koffie van zijn natuurlijke scherpte te ontdoen.

Maling

Sommige koffiesoorten worden als hele bonen achtergelaten om bij aankoop of door de consument thuis te worden gemalen. Veel koffie wordt echter direct na het branden door de fabrikant gemalen. In de meeste moderne branderijen wordt de koffie gemalen door hem over een reeks gekartelde of gesculpteerde rollers te voeren, die op steeds kleinere tussenruimten zijn ingesteld en de bonen eerst kraken en vervolgens tot de gewenste deeltjesgrootte snijden. De mate van fijnheid is belangrijk. Als de koffie te grof is, filtert het water er te snel doorheen om het aroma op te nemen. Als de koffie te fijn is, filtert het water er te langzaam doorheen en blijven er deeltjes achter die zich op de bodem van het kopje afzetten.

Verpakking

Een doeltreffende verpakking voorkomt dat lucht en vocht bij de koffie kunnen komen. Gemalen koffie verandert snel en verliest binnen enkele dagen zijn aromatische eigenschappen als hij niet onmiddellijk in hermetisch afgesloten verpakking wordt gedaan.

De lucht, vooral in een vochtige omgeving, veroorzaakt ranzigheid door de oxidatie van vetachtige bestanddelen. Moderne verpakkingsmaterialen, zoals polyethyleen en complexen van aluminium en cellulose, zijn in staat de kwaliteit van de koffie gedurende enige tijd te bewaren. De meest bevredigende oplossing van het probleem is echter het verpakken onder vacuüm of in een inert gas, in strikt ondoordringbare verpakking. We kennen ze ondertussen allemaal. De kg-verpakkingen, maar ook de pads en capsules.

Moderne vormen

Rond de eeuwwisseling van de 21e eeuw kwamen de fabrikanten tegemoet aan de vraag van de consument. Wij als klant verlangen naar koffie die vers is, gemakkelijk te bereiden en dit liefst met een systeem dat ons voorziet om koffie te zetten per kop in alle mogelijke vormen en bereidingswijzen. Dit gaf een boost aan de productie van koffiezetapparaten voor één kopje. Koffiecapsules deden hun intrede bij heel veel gebruikers. Ga maar eens na bij hoeveel gezinnen er vandaag zo’n machine op het aanrecht staat.

Door hun gebruiksgemak werden ze erg populair, hoewel ze ook bekritiseerd werden om het afval dat ze voortbrengen. Toch moeten we vermelden dat in de industrie dit niet zomaar naast zich neerlegt. Tal van bedrijven doen moeite om koffiecapsules te recycleren. Nespresso koffie bijvoorbeeld. De capsules kan je recycleren en worden zelfs teruggenomen door Nespresso zelf.

Koffie en cafeïne.

Hoewel koffie de basis is voor een eindeloze reeks dranken, wordt zijn populariteit vooral toegeschreven aan zijn opwekkende werking. Deze wordt veroorzaakt door cafeïne, een alkaloïde die in koffie aanwezig is. Bij een kleine hoeveelheid, bijvoorbeeld met het drinken van 1 à 2 kopjes koffie, verbetert cafeïne de concentratie en prestatie en verdrijft het vermoeidheid. 

Cafeïnevrije koffie – DECA

De term ‘cafeïnevrije koffie’ kan voor sommigen ondenkbaar zijn, maar een aantal koffiedrinkers houdt van de smaak van koffie, maar kan de schok van cafeïne niet verdragen. Om dit probleem het hoofd te bieden werd de “DECA” uitgevonden. Koffie waar men zoveel als mogelijk het cafeïnegehalte doet verdwijnen. De belangrijkste methoden om cafeïnevrije koffie te maken zijn gebaseerd op chemische oplosmiddelen, koolstoffiltratie, kooldioxide-extractie, of triglyceriden. In alle gevallen wordt de cafeïne verwijderd in de fase van de groene boon (de onrijpe koffiebes dus). De groene boon wordt bewerkt voordat de koffie wordt gebrand.

Ongeacht de methode voor het cafeïnevrij maken van de koffie wordt de koffieboon onderweg enigszins gemanipuleerd, en in geen enkel geval wordt 100% van de cafeïne verwijderd. Een goede espresso extraheren uit cafeïnevrije koffiebonen is misschien wel de grootste uitdaging van allemaal.

Is koffie goed voor je gezondheid?

Absoluut! Koffie en de stoffen die het bevat heeft een aantal grote voordelen voor je gezondheid. Maar natuurlijk zijn er ook nadelen. Het is een beetje een ‘gulden middenweg’.

Cafeïne in koffie zorgt er niet alleen voor dat je alerter bent, het kan ook de kans op een aantal veelvoorkomende ziektes, zoals de ziekte van Alzheimer en Parkinson, aanzienlijk verkleinen. Een ander bewezen voordeel van koffie is dat het depressies kan tegengaan. Naast cafeïne bevat koffie ook het anti-oxydant chlorogeenzuur. Dit zou de opname van insuline in de darmen afremmen waarmee de kans op diabetes type 2 verkleint. Omdat dit voordeel niets te maken heeft met cafeïne geldt het in dezelfde mate voor cafeïnevrije koffie. Hieruit kunnen we voorzichtig concluderen dat het drinken van koffie dus wel degelijk gezond te noemen is.

Kopi Luwak

Kopi Luwak is de meest exclusieve, en duurste koffie ter wereld. Het is een gegeerd goed. De belangrijkste factor voor de hoge prijs is de ongewone productiemethode. Kopi Luwak wordt gemaakt van koffiebonen die gedeeltelijk zijn verteerd door de ‘Indonesische palmcivet‘, een katachtig dier, en vervolgens zijn uitgescheiden. Ja, het klinkt inderdaad nogal vies, maar maak je geen zorgen! De buitenste laag van de koffieboon wordt tijdens de verwerking verwijderd en de resterende bonen worden volledig schoongemaakt voordat ze worden gebrand.

Ondanks enig misverstand is Kopi Luwak eigenlijk geen koffiesoort, maar dus eerder een productiemethode. Daarom kan de smaak aanzienlijk verschillen, afhankelijk van de herkomst van de bonen en het brandproces. Veel van de bonen zijn afkomstig uit de Pangalengan Highlands van West-Java, Indonesië. Dit is de meest oorspronkelijke locatie voor de productie van de koffie.

Hoe smaakt Kopi Luwak?

De koffie smaakt niet bitter en is intens aromatisch. Het heeft een complex smaakprofiel dat zacht, aards en zoet is met een vleugje chocolade.

Vanwege de populariteit van Kopi Luwak worden op verschillende plantages, soms onder erbarmelijke omstandigheden, palmcivet’s (of LUWAKS zoals ze ginder genoemd worden) gefokt om Kopi Luwak te produceren. Als je even de moeite neemt om op youtube of internet op zoek te gaan naar productiefilmpjes dan kom je zo onmiddellijk tegen. Het in gevangenschap fokken van deze dieren, puur voor de productie van de koffie is dan ook volledig af te keuren. Gelukkig zijn er ook tal van producenten die de civetkatten een 100% kooivrij en gezond leven geven, waardoor de smaak van deze gegeerde koffie gegarandeerd kan blijven.

Soorten koffies.

De keuze aan soorten koffies zijn enorm. Je hoeft maar een gewone brasserie of tea room binnen te stappen en je wordt overrompeld door de mogelijkheden aan koffie. En dit wordt helemaal overweldigend indien je een koffiebar binnen gaat. De meest voorkomende koffies zoals een espresso of cappuccino kennen we allemaal, maar we geven je een overzicht. Misschien kan je wel een nieuwe koffie leren kennen waarvan je nog niet wist dat het wel eens je nieuwe favoriet zou kunnen worden.

Espresso:

Een geconcentreerde koffie! Hier wordt ongeveer 7 gram fijngemalen koffie onder druk en samen met heet water geperst tot een sterke koffie van ongeveer 30 ml.

Espresso con panna:

Zie hierboven, maar met een toefje verse slagroom.

Cappuccino:

Wordt gemaakt van espresso. Bovenop de espresso komt 150 ml opgeschuimde melk, afgewerkt met cacaopoeder.

Americano:

Is een espresso die wordt aangelengd met heet water.

Caffè corretto:

Espresso met een shot likeur naar keuze.

Latte:

Dit is een espresso waar 250 ml gestoomde melk aan toegevoegd wordt.

Latte macchiato:

De latte macchiato is ook een combinatie van espresso en opgeschuimde melk. Ongeveer 250 ml melk wordt opgeschuimd, vervolgens wordt de espresso op de opgeschuimde melk gegoten.

Piccolo latte:

Dit is een mini-versie van de latte. In een espressokopje wordt espresso gezet, het kopje wordt vervolgens aangevuld met gestoomde melk.

Cortado:

Een met melk verdunde espresso. Het is het kleine broertje van de cappuccino. Eén-derde espresso en twee-derde melk.

Doppio:

Dit is een dubbele espresso.

Espresso macchiato:

Deze koffie wordt geserveerd in een 90 ml glas. Het is een espresso aangevuld met een gestoomde melk met een laagje schuim.

Ristretto:

Is een espresso, maar met de helft minder water. Het is een zeer geconcentreerde en donkere koffie.

Lungo:

Bij een Lungo laat men het water iets langer door de gemalen koffiebonen lopen dan normaal. Er komen hierdoor nog wat extra bittere smaken in je kop koffie terecht.

Flat white:

Deze lijkt op een cappuccino. Het wordt gemaakt van een doppio die aangevuld wordt met 150 ml opgeschuimde melk.

Long black:

Dit is een bakje “gewone” koffie. Er gaat eerst warm water in het kopje, gevolgd door een esprossoshot. De koffiesmaken komen zo optimaal in het kopje terecht. De bittere smaken worden in toom gehouden en je hebt een lekkere “gewone” koffie met een crème laag.

Koffie blond:

Je ziet steeds vaker het woordje blond achter een koffie terugkomen. Bijvoorbeeld blond flat white of blond americano. Koffie blond houdt in dat de arabica koffiebonen lichter gebrand zijn. Dit resulteert dat de koffie zacht van smaak is. Koffie gezet met een light roast.

Koffie desserts en iced coffee.

Niet enkel de gewone koffies maar ook meer en meer koffie desserts en iced coffee’s komen we meer en meer tegen. Zeker nu tijdens de zomermaanden wanneer de temperaturen de pan uit swingen is zowel de verkoeling als de oppeppende kracht van deze koffie geneugten meer dan welkom. We hebben er zelf een héél verhaal aan gericht, maar ook in onze receptenbundel kan je verschillende koffies terug vinden. Zo heb je o.a. :

• Affogato: Een affogato is een dessert op basis van espresso. De traditionele vorm is een bolletje vanille-ijs waar vers gezette espresso overheen geschonken wordt. Er zijn tal van variaties op de affogato, bijvoorbeeld met een shotje of , maar je kunt ook noten of andere ijssmaken toevoegen.
• Cold brew coffee: Cold brew coffee wordt bereid met water op kamertemperatuur, daarna gaat het 16 tot 20 uur in de koelkast. Schenk de cold brew coffee in een glas gevuld met ijsklontjes. Je kunt het naar smaak aanlengen met water op kamertemperatuur.
• Iced Americano: Americano koffie! Dit zijn espresso shots overgoten met koud water geserveerd met ijs. Het resultaat: een heerlijk rijke iced coffee met diepte en nuance. 
• Frappé: De iced coffee waar Grieken door geobsedeerd zijn!

Tips voor de beste koffie.

Koffie is één van de meest verhandelde producten wereldwijd. Als je in de supermarkt langst de rek met koffie loopt dan zie je door de bomen het bos niet meer. De vraag is dan, welke koffie moet je nu kopen om er zeker van te zijn dat je goede koffie en evenzeer een duurzaam en eerlijk product in huis haalt?! Wel, ik geef je enkele tips die je alvast op weg helpen.

Koop enkel 100% Arabica bonen.

Je maag zal je er dankbaar voor zijn, maar ook je smaakpapillen! Arabica zorgt voor een intense smaak. Zijn tegenhanger, de robusta, bevat veel meer cafeïne, is veel bitterder van smaak en wordt meestal gemengd met de arabica, puur uit winstbejag. De supermarkten staan vol met deze robusta varianten.

Kies vers gebrande bonen, liefst niet uit de supermarkt.

Koffiearoma’s zijn vluchtig, en je weet niet hoe lang de koffie in de supermarkt al in het rek staat. Ga op zoek naar een koffieverkoper in je buurt, of makkelijker nog, online! Zo laat je verse koffie leveren aan je voordeur. Koffie op zich wordt eigenlijk niet slecht en bederft niet, maar wordt ook niet beter met de tijd. De honderden aroma’s die tijdens het brandproces ontstaan willen we zo veel mogelijk van de boon naar je tas brengen. Maar velen zijn zo vluchtig dat ze er niet geraken als je te lang wacht. Koop daarom geen koffie die al enkele maanden oud is… Een koffiebrander die kwaliteit voorop zet, brandt vaak in kleinere hoeveelheden en vermeldt de branddatum op de verpakking, zodat je weet wat je koopt.

Koop “matte”koffiebonen, geen blinkende, en maal je koffie zelf.

Ga steeds voor ‘matte’ bonen! Blinkende koffiebonen deugen niet! Het zijn bonen die op een te hoge temperatuur gebrand zijn, waardoor de smaak allesbehalve is. Tweede en derde keus koffies bevatten zoveel slechte bijsmaken die als ondrinkbaar zouden worden ervaren. Om dat te verhelpen gaan koffiebranders de groene bonen zo hoog in temperatuur laten gaan bij het branden zodat de bijsmaken (samen met de goede smaken) verbranden. De interne druk die daarbij in de boon ontstaat, duwt de aromatische oliën die in de boon zitten naar buiten waardoor de typische glans ontstaat. Die olie gaat oxideren en zorgt voor ranzige smaken. De slechte bonen worden er dus alleen maar slechter op. Alleen de producenten en verdelers worden er beter van, niet jij als consument.

Proef en probeer!

Je hebt tegenwoordig de mogelijkheid om probeerpakketten te bestellen. Je hoeft niet dadelijk een hele voorraad in te slaan. Ga steeds voor een persoonlijke keuze. Hou je meer van zachtere, fruitachtige smaken dan zal een ‘light’ roast meer iets voor jou zijn. Zijn karamel, vanille en chocolade smaken meer iets voor jou, dan zal een medium of dark roast meer in je voorkeur liggen.

Kijk naar de prijs!

Goede koffie heeft zijn prijs. We spreken immers over handel van een topproduct. Koffie uit de supermarkt van €5 per kilogram? Dat wil zeggen dat 1 tas koffie 4 eurocent kost. Ga dit eens na! Een tas koffie zou dus stukken goedkoper zijn dan een glas bronwater van elk merk dat je in de winkel kan krijgen. Dit kan gewoon niet! In die prijs zitten alle kosten van verwerking en transport plus de winstmarges van de transporteurs, de koffiebranders, de groothandelaars en de winkeliers!? De grote verliezers zijn jammer genoeg de koffieboeren! Denk hier eens bij na wanneer je je volgende pak koffie koopt!

Koffie online.

Koffie kan je tegenwoordig makkelijk online bestellen en op jou gekozen moment laten leveren aan je voordeur. Indien je, zoals zovelen, een echte koffiedrinker bent, probeer dan ook eens degelijke koffie in huis te halen. Wij zijn ondertussen klant en partner van de jongens van ““.

Hoe makkelijk zou het zijn als je altijd voldoende koffie in huis hebt? Nooit te veel, zodat het altijd vers is. Precies geleverd wanneer jij het nodig hebt. Keuze uit verschillende koffiemerken met een goed verhaal. Met dat idee is Verse maling gestart. Opgericht door Robert, Mats en Nick, die een passie voor koffie hebben en ook erg van gemak houden.

Het begon bij een eigen koffiemerk, dat gebrand en verpakt wordt in Amersfoort. Al snel groeide het assortiment met verschillende koffiemerken, die naast lekker ook goed zijn voor de boer. 

Hun assortiment wordt constant uitgebreid met mooie, duurzame en ook bekende koffiemerken. Koffie capsules, koffiebonen, gemalen koffie, filterkoffie, maar ook machines en alles voor het onderhoud kan je bij hun terugvinden. Een aanrader!

Ook voor een makkelijk kan je bij hun terecht. Zij noemen het ‘herhaalgemak”! Zowel particulieren als bedrijven kunnen bij “” terecht voor terugkerende bestellingen.

(h)eerlijke koffie is hun standaard. Nooit meer zonder koffie en precies genoeg, zodat het altijd vers is.

Kies voor herhaalgemak en ontvang 10% korting op je eerste drie leveringen! De korting wordt automatisch verwerkt.

Uw voordelen :

• Keuze uit verschillende merken. Merken met een verhaal en duidelijk goed voor de boer. Bovendien zijn ze erg lekker.
• Ze werken standaard alleen met koffiemerken die de boeren goed belonen, bijvoorbeeld via Fairtrade, Directtrade of Rainforest Alliance.
• Herhaal gemak dat maandelijks aanpasbaar is en maandelijks opzegbaar. Geen opstartkosten. Gewoon pure koffie.
• Altijd vers van de branderij, bij u op de stoep. Ze heten niet voor niets ““!

Recepten.

Koffie dient ook als basis voor verschillende recepten. We kennen de verschillende soorten iced-coffees zoals de Americano, Frappé en regular iced coffee. Maar er is meer! Koffie kan ook de basis zijn voor een affogato all café, een bavarois, verschillende mousses en zelfs als marinade of dry-rub voor vlees.

In onze receptenbundel kan je alvast enkele recepturen terugvinden. Ik geef je er alvast 1 mee : koffie ijs (ook gekend als mokka ijs).

Tot slot.

Ik mag hopen dat je na het lezen van dit bericht een beter inzicht hebt gekregen over hoe en wat koffie nu eigenlijk is. Het is een gewoonte, een drank en product dat voor ons zo normaal is dat we soms niet meer stilstaan dat er toch wel wat ‘hard labeur’ aan vooraf gegaan is alvorens we kunnen genieten van onze dagelijks kop. We gaven je een overzicht van boon tot koffie, de soorten en manieren om de drank te bereiden. Tips voor de beste koffie kwamen aan bod en we lieten ook zien dat koffie in allerhande recepten niet meer weg te denken is.

HEB JE HONGER NAAR MEER? Abonneer je op onze nieuwsbrief en volg ons op youtube, Facebook, Pinterest en Instagram voor alle laatste updates.

Reacties zijn altijd welkom onder het bericht.